Het woord ‘pragmatisch’ duikt regelmatig op in gesprekken over politiek, werk, onderwijs of persoonlijke aanpak. Toch is niet altijd direct duidelijk wat ermee wordt bedoeld.
In dit artikel wordt concreet uitgelegd wat ‘pragmatisch’ betekent, in welke situaties het wordt gebruikt, en hoe het zich onderscheidt van andere denk- of werkwijzen. Ook vind je praktische voorbeelden én een beknopte FAQ met veelgestelde vragen over deze term.
Wat betekent pragmatisch?
‘Pragmatisch’ betekent dat iemand zich richt op praktische bruikbaarheid en resultaat, in plaats van theorie of ideologie. Een pragmatische aanpak draait om wat werkt in de praktijk, zelfs als dat inhoudelijk niet de meest elegante of ideale oplossing is.
In plaats van vast te houden aan vaste regels of abstracte principes, kiest iemand die pragmatisch denkt voor oplossingen die het probleem daadwerkelijk oplossen – snel en effectief. Daarbij wordt gekeken naar de omstandigheden en wat op dat moment het meest haalbaar of nuttig is.
Voorbeelden van kenmerken van een pragmatische benadering:
- Gericht op het doel, niet op het proces.
- Flexibel in denken, zonder vastgeroeste overtuigingen.
- Gericht op wat op korte termijn resultaat oplevert.
Een pragmatisch persoon laat zich dus leiden door wat werkt, niet door wat “hoort”.
Voorbeelden van een pragmatische aanpak
Het begrip ‘pragmatisch’ krijgt pas echt betekenis als je het koppelt aan concrete situaties. Hieronder enkele voorbeelden:
- Werkvloer: Een manager merkt dat een nieuw IT-systeem niet goed werkt. In plaats van het hele traject opnieuw te starten, kiest hij voor een snelle aanpassing die het probleem tijdelijk oplost.
- Onderwijs: Een leraar merkt dat een lesmethode niet aansluit bij de klas. In plaats van vasthouden aan het lesboek, ontwikkelt hij zelf korte opdrachten die beter werken.
- Politiek: Een bestuurder kiest voor een compromis met een tegenpartij, omdat dat sneller leidt tot resultaat, ook al moet hij daarvoor een eigen standpunt deels loslaten.
- Gezinsleven: Ouders die besluiten om een kind wat langer op een scherm te laten kijken om zelf even tot rust te komen. Niet ideaal, maar praktisch gezien werkt het op dat moment.
In elk van deze situaties ligt de focus op werkbaarheid en resultaat, niet op de ‘perfecte’ oplossing.
Wanneer is pragmatisch denken een voordeel?
Pragmatisch denken is vooral een voordeel in situaties waar snel resultaat nodig is, of waar veel onzekerheid bestaat. Denk aan crisissituaties, projectmanagement of besluitvorming onder tijdsdruk. In zulke gevallen helpt een praktische, flexibele houding om tot werkbare oplossingen te komen.
Ook in de samenwerking tussen mensen is een pragmatische benadering vaak prettig. In plaats van discussiëren over wie gelijk heeft, wordt er gezocht naar een manier waarop iedereen verder kan.
Voordelen van een pragmatische houding:
- Minder tijdverlies aan discussies of procedures.
- Meer oplossingsgericht denken.
- Grotere kans op resultaat binnen korte tijd.
Wat is het verschil tussen pragmatisch en idealistisch?
Waar een pragmatische aanpak draait om wat werkt, richt een idealistische aanpak zich op wat ‘juist’ of ‘wenselijk’ is, vaak los van de haalbaarheid op korte termijn.
| Aspect | Pragmatisch | Idealistisch |
|---|---|---|
| Focus | Wat werkt in de praktijk | Wat zou moeten werken volgens idealen |
| Flexibiliteit | Hoog | Vaak laag (vasthouden aan overtuiging) |
| Doel | Resultaat | Moraal of principe |
Beide benaderingen kunnen waardevol zijn. In veel situaties is een balans tussen idealisme en pragmatisme de beste keuze.
Veelgestelde vragen
Wat betekent het als iemand pragmatisch is?
Als iemand pragmatisch is, betekent dat hij of zij praktisch denkt en handelt, gericht op wat werkt in de praktijk.
Is pragmatisch positief of negatief?
Dat hangt af van de context. In veel gevallen is het positief (doelgericht, oplossingsgericht), maar het kan ook betekenen dat iemand compromissen sluit ten koste van principes.
Wat is het verschil tussen pragmatisch en praktisch?
Praktisch verwijst naar de uitvoering zelf; pragmatisch naar de manier van denken: kiezen voor wat werkt, ongeacht theorie of regels.
Kan een pragmatische aanpak ook in beleid werken?
Ja. Vooral in politiek of bestuurskunde is een pragmatische benadering vaak nodig om snel tot uitvoerbare besluiten te komen.
Wanneer is iemand té pragmatisch?
Als iemand voortdurend alleen maar kijkt naar wat direct werkt, zonder oog voor lange termijn of morele aspecten, kan dat als té pragmatisch worden gezien.